«El vendedor de libros»

Como decía hace unos días la cenicienta es un caso especial. No tuvo presentación alguna ya que fue publicado seis meses después de Relato de un emigrante y a pocas semanas de sus dos presentaciones que fueron en julio y agosto de 2007. Surgió como una especie de necesidad inmediata de contar cosas que habían quedado como «olvidadas al descuido». No en vano algunos de mis antiguos clientes que a menudo visitan la librería, después de leer Relato… me preguntaron «¿por qué no cuentas sobre tus experiencias como vendedor?» Enseguida me puse a escribir, sin parar debo agregar, pensando en ocupar una parte menor de soporte que en el primer libro, tres meses después tuve que decir «basta, creo que me sobrepasé». Comenzaron a aflorar tantas cosas… el segundo empleo, la motocicleta, los banderines, el encuentro con Elsa mi compañera… no es que me hubiera olvidado es que en principio no pensaba escribir un libro tan amplio ni tan personal, los zapatos… y por fin ¡los libros!, la época dura de Uruguay, la más reciente… «de vendedor de libros a librero», tema que tanto interesó en la disertación de la UTP. El vendedor de libros se parece mucho a la vida misma, va y viene, hay cosas que hacen reir y otras que lo dejan a uno pensando. Los sentimientos que afloraron al escribirlo no fueron los mismos que con el primer libro. Las eomociones también fueron otras. Puedo asegurar que cala muy hondo y recomiendo su lectura con cierta calma… pero lo primordial es que ¡recomiendo su lectura… con énfasis!

Un vendedor de libros no podría expresarse de otra forma… sí, es verdad, pero es que a ese libro, al menos yo le encuentro un plus y haría mal si guardara silencio.

Pero, esto no termina aquí, absolutamente… la cenicienta de mis libros tiene muchos «bemoles» y estoy deseando incursionar en ellos, así que muy pronto nos encontraremos…

Don Xesús Canabal Fuentes III

En la fotografía observando la placa en la plaza del Concello que lleva el nombre de «Jesús Canabal Fuentes», están en primer plano: el escritor Xosé Neira Vilas, Delia Canabal, Manuel Taboada, Alcalde de O Pino, Iris Canabal y Berta Canabal.

Arca, O Pino, 7 de outubro de 2006.

Don Jesús Canabal Fuentes II

Pues sí, realmente tiene mucho que ver la figura de don Jesús Canabal con los otros tres libros… ¿por qué? En la «Introducción» de «Catro historias de emigrantes» se explica bastante. Lógicamente, dicho libro no habrá sido leído aún por mucha gente, además de no estar aún publicado en español tampoco está para consulta en la web del Consello da Cultura Galega, ni en otro soporte, que yo sepa, al menos por ahora, por lo tanto paso a explicar muy brevemente al respecto.

Todo comenzó allá por octubre de 2004 con una visita a Radio Obradoiro, Santiago de Compostela. Como integrante del directorio del Centro Gallego de Montevideo, aprovechando la regular visita a mi pueblo, Sigue leyendo

Volviendo a la UTP

Supongo que no será nada extraordinario que a la gente le sucedan cosas extraordinarias todo el tiempo. El asunto será «fijar la atención en ellas»… ¿pasarán de largo para algunos?… no lo sé. Yo sí fijo mi atención en esos eventos que parecen suceder bastante a menudo. Sobre ese tema «de hechos extraordinarios» y muy sorprendentes a veces, comento en mi último escrito del cual aún no conozco su título pero sí tengo la esperanza de que «verá la luz» más o menos en el próximo abril… si no ocurre «algo extraordinario que haga cambiar el rumbo de las cosas».

En el caso que nos ocupa comentaré que recién llegados a Guadalajara el último viernes de noviembre pasado para participar en la FIL, luego de descansar lo necesario recién al día siguiente, antes de ingresar al recinto ferial para dar comienzo a cuatro días de intensa actividad relacionada con nuestra profesión, revisé mi e-mail y… «algo extraordinario»… nos intivaban de la UTP para una charla sobre la emigración gallega aprovechando nuestro paso de un día y medio por la ciudad de Panamá. Sí fue la respuesta pero a la vez pensaba… «¿en tan poco tiempo se podrá preparar el evento?», más bien pensé que el lunes encontraría otro e-mail que confirmaría mi duda… pero no fue así, «ocurrió algo extraordinario» y lo que encontré fue la «invitación»… Poco tiempo disponible y mi pensamiento puesto en la actividad de FIL… «Dejemos todo al azar», como otras veces, era lunes y el jueves en la mañana, pocas horas después de llegar a la ciudad del canal, debería estar frente a un público desconocido en un país que visitaba por primera vez… Durante el vuelo de tres horas iba leyendo «Si te atreves dilo por escrito» convencido de que dejaba librado al azar el desarrollo del evento, cuando de pronto la advertencia de Elsa me sacó del letargo y la lectura de partes de ese libro me sirvió de inspiración.

Pero, finalmente, otra vez «sucedió algo extraordinario» y el rumbo de la mayor parte del desarrollo del evento lo marcaron los «propios asistentes desconocidos»… y como tantas otras veces me llevé una gran sorpresa… grata sorpresa debería decir. El interés manifestado por los asistentes en temas como «el desarraigo»… «el deslumbramiento de la Suiza de América»… «de vendedor de libros a librero»… «la época dura de Uruguay»… sirvieron de soporte ideal para el desarrollo de «una conversación» que en vez de veinte minutos, entre «una cosa y otra» se extendió por bastante más de una hora.

Arquivo da emigración galega

«El vendedor de libros», además del hermano gemelo de «Relato…», fue algo así como «la cenicienta», dadas las circunstancias de su acelerada -para mi- aparición, careció de presentaciones, aunque después fue «enganchado» con sendas exposiciones de los tres libros que se mencionan más adelante. Es un libro muy particular que habla de cosas que parecían haber quedado «olvidadas» en «Relato…», tal vez por esa aparente «necesidad» fue escrito tan rápidamente… Pero, antes de continuar con esa y otras «historias» me parece oportuno informar que los tres primeros libros en idioma gallego «Relato dun emigrante… de Santiago de Compostela a Montevideo»; «O vendedor de libros»; «Don Xesús Canabal fuentes. Fillo predilecto de O Pino» están disponibles para su consulta sin restricciones y en forma gratuita en  http://consellodacultura.org/arquivos/aeg/ desde el 21 de noviembre de 2008. También están disponibles en formato normal de libro, en los dos idiomas, en las librerías de Galicia, ej., en Santiago, Librerías: Pedreira, Follas Novas, Couceiro… y el distribuidor oficial, Editorial Galaxia, tlf. 986 265144, Vigo, también puede dar razón de sus existencias. «Catro historias de emigrantes» está disponible en las librerías de Galicia solamente además de nuestra casa en Montevideo y por ahora nada más que en idioma gallego.

Siguiendo con la información, también se pueden encontrar en muchas de las librerías de Buenos Aires y algunas del territorio argentino, incluidas las cadenas Cúspide y Yenny. También se encuentran en las librerías Antártica de Santiago de Chile los dos primeros títulos, solo en castellano… y en algunas librerías de México, información que ampliaré.

Se transcribe el mail que oportunamente recibí del Arquivo da Emigración Galega…



«— El vie 21-nov-08, Arquivo da Emigración Galega escribió: De: Arquivo da Emigración Galega Asunto: libros Arquivo da Emigración Galega A: manuel.losa@yahoo.com Fecha: viernes, 21 noviembre, 2008, 9:43 am Estimado Sr. Losa, Escríbolle para informarlle que xa están incorporados os seus libros páxina web do Arquivo da Emigración Galega. Indícolle o enlace para que acceda directamente: http://consellodacultura.org/arquivos/aeg/ Como pode observar a información atópase na parte dereita da páxina, onde pon: “Tres historias da emigración galega” Un saúdo moi cordial, Carolina García Borrazás Arquivo da Emigración Galega Consello da Cultura Galega»

Editorial de la Audición «Sempre en Galicia»

Audición “Sempre en Galicia”

Montevideo, domingo 10 de junio de 2007

 Tienes en tus manos lector amigo, el relato más bello de la narrativa gallega de los últimos años.

 Con esas palabras comezaba o profesor Xesús Alonso Montero o prólogo da primeira edición de “Memorias dun neno labrego” de Neira Vilas.

 Ven ao noso recordo este epílogo, amigos, porque acabamos de ler con moito interés “Relato dun emigrante… de Santiago de Compostela a Montevideo”, obra autobiográfica firmada polo noso amigo Manolo Losa Rocha. Realmente quedamos abraiados non só da fermosa narración que acompaña a vida dun neno compostelán senon do realismo primoroso e humano que brota como manancial inesgotable ó longo do relato. Ó contrario de Balbino, o neno de Neira Vilas, Manoliño non é un neno labrego criado nesa aldea galega chea de fume, onde morren os vellos cando está de Deus como dí a madriña, non, Manoliño é un neno cidadán, un neno de Compostela, fillo dunha familia humildísima, seu pai era reloxeiro e a súa avoa vendedora de peixe no mercado de abastos de San Agustín. Pero un neno con sete sentidos postos no mundo que xira ó seu arredor coma agullas de reloxo, un neno que vive o entusiasmo dos tempos que agudiza a súa vivaracha capacidad de observación en todo o que ve o todo o que escoita.

 Manoliño ao revés de Balbino, non se somete a un mundo dantesco, aburrido, non, o mundo de Manoliño é un mundo natural dos tempos da posguerra española un mundo que xira arredor dunha familia abondosa, con tíos e tías que se citan no relato, como personaxes non como biografía do neno senon postos ahí porque o estaba pedindo o relator, como preguntando por eles o propio lector e que ó longo do libro van formando parte do entorno que rodea a ese neno que, pese a carecer de benestar económico é rico en cariño e en amor familiar. Un neno en definitiva rodeado de ternura, de amigos, de xogos infantís na súa pequena patria de Compostela, e non quere máis alá de iso.

 Tivo Galicia amigos, moitos Manoliños, tal vez centos de Manoliños, tivo milleiros de Balbinos, pero poucos que chegaran a confesarse cara ao lector entusiasta, dun xeito tan precioso, tan sinceiro, tan humano, tan sinxelo e tan ameno, con ese personaxe metido nas páxinas de este libro xenial, estupendo e fermosísimo que é “Relato dun  emigrante”. Pero ai unha segunda parte con outro personaxe que quería comentar con vostedes, trátase de Manolo, un rapaz mocete, pensativo, á defensa de todo, pouco ilusionado subido a un  barco camiño do Uruguai.

 Claro está, que vostedes pensan que é o mesmo neno, e claro que si, pero cunha transformación simbiótica que nos da a entender que deixou atrás unha vida para comezar con outra, un lugar conocido por un lugar alleo, bretemoso, descoñecido, alonxado e moi pouco apetecible, e é precisamente aquí onde o lector do libro se da de bruces con Manolo Losa.

Persoalmente gústame máis o neno de Compostela, o personaxe que xa está instalado no barrio da Unión de Montevideo, é dicir, o outro Manolo semella outro, rompe co neno, traballa nunha fábrica en Capurro, axuda a manter a súa familia, vai ós bailes do Centro Galego, camiña polas rúas montevideanas perdido no tempo, coas lembranzas de Compostela, e casa con Elsa Duarte a nai dos seus fillos a muller dos seus días e a que, ziquais sen decatarse vai a devolverlle ao  lector a ese Manoliño de Santiago metido no corpo dun home de sesenta anos, un home que non quería volver a Compostela pero que está chorando sobre as súas losas, sobre a súa propia terra.

A narrativa amigos es sencillamente fermosísima. Dicía Rabindranath Tagore que debía apagar unha luz na súa vida para aprendela cando todo estivera disposto, isto é o que sucede con Manoliño, cando perde os seus dous grandes amores, a súa irmán Mucha, morta aos trinta anos, e de quen dí “mirou moito por min e non cheguei… non me dou tempo a corresponderlle”, pouco tempo despois seguiuna a nai de Manoliño, “morreu o día do Carme” como nos dí o narrador.

“Relato dun emigrante” recoméndollo, é un libro de Manolo Losa Rocha, un libro que será presentado durante o mes de Galicia en coordinación co Patronato da Cultura Galega i alí estaremos, para darlle un abrazo a este amigo, o seu autor que non é outro que ese neno de Santiago que ca súa maxia fixo posible volver a encontrarnos có tema humano da emigración. Este libro que oxe está na miña mesa de cabeceira e que recomendo porque entendo que pode ser un vivo retrato da nosa propia biografía.

 Toni de Seárez 

Audición “Sempre en Galicia”

Montevideo, domingo 10 de junio de 2007

 “Tienes en tus manos lector amigo, el relato más bello de la narrativa gallega de los últimos años”.

 Con esas palabras comenzaba el profesor Jesús Alonso Montero el prólogo de la primera edición de “Memorias dun neno labrego” de Neira Vilas.

Viene a nuestro recuerdo este epílogo, amigos, porque acabamos de leer con mucho interés “Relato de un emigrante… de Santiago de Compostela a Montevideo”, obra autobiográfica firmada por nuestro amigo Manolo Losa Rocha. Realmente quedamos admirados no solo de la hermosa narración que acompaña la vida de un niño compostelano sino del realismo primoroso y humano que brota como manantial inagotable a lo largo del relato. Al contrario de Balbino, el niño de Neira Vilas, Manolito no es un niño labriego criado en esa aldea gallega llena de humo, donde mueren los viejos cuando está de Dios, como dice la madrina, no, Manolito es un niño ciudadano, un niño de Compostela, hijo de una familia humildísima, su padre era relojero y su abuela vendedora de pescado en el mercado de abastos de San Agustín. Pero un niño con siete sentidos puestos en el mundo que gira a su alrededor como agujas de un reloj, un niño que vive el entusiasmo de los tiempos, que agudiza su vivaracha capacidad de observación en todo lo que ve y todo lo que escucha.

Manolito, al revés de Balbino, no se somete a un mundo dantesco, aburrido, no, el mundo de Manolito es un mundo natural de los tiempos de la posguerra española, un mundo que gira alrededor de una familia grande, con tíos y tías que se citan en el relato como personajes, no como biografía del niño sino puestos ahí porque lo estaba pidiendo el relator, como preguntando por ellos el propio lector y que a lo largo del libro van formando parte del entorno que rodea a ese niño que, pese a carecer de bienestar económico es rico en cariño y en amor familiar. Un niño en definitiva rodeado de ternura, de amigos, de juegos infantiles en su pequeña patria de Compostela… y no quiere más allá de eso.  

Tuvo Galicia amigos, muchos Manolitos tal vez cientos de Manolitos, tuvo millares de Balbinos, pero pocos que llegaran a confesarse cara al lector entusiasta, de un modo tan precioso, tan sincero, tan humano, tan sencillo y tan ameno, con ese personaje metido en las páginas de este libro genial, estupendo y hermosísimo que es “Relato de un emigrante…” Pero hay una segunda parte con otro personaje que quería comentar con ustedes, se trata de Manolo, un muchacho mocete, pensativo a la defensa de todo, poco ilusionado subido a un barco camino de Uruguay.

Claro está que ustedes pensarán que es el mismo niño y claro que si, pero con una transformación simbiótica que nos da a entender que dejó atrás una vida para comenzar con otra, un lugar conocido por un lugar ajeno, brumoso, desconocido, lejano y muy poco apetecible y es precisamente aquí donde el lector del libro se da de bruces con Manolo Losa.

Personalmente me gusta más el niño de Compostela. El personaje que ya está instalado en el barrio de La Unión de Montevideo, es decir el otro Manolo semeja otro, rompe con el niño, trabaja en una fábrica de Capurro, ayuda a mantener su familia, va a los bailes del Centro Gallego, camina por las calles montevideanas perdido en el tiempo, con los recuerdos de Compostela y se casa con Elsa Duarte la madre de sus hijos, la mujer de sus días y la que, quizás sin darse cuenta va a devolverle al lector a ese Manolito de Santiago metido en el cuerpo de un hombre de sesenta años, un hombre que no quería volver a Compostela pero que está llorando sobre sus losas, sobre su propia tierra.

La narrativa amigos es sencillamente hermosísima. Decía Rabindranath Tagore que debía apagar una luz en su vida para prenderla cuando todo estuviera dispuesto, esto es lo que le sucede a Manolito cuando pierde sus dos grandes amores, su hermana Mucha, muerta a los treinta años y de quien dice “miró mucho por mi y no llegué… no me dio tiempo a corresponderle”. Poco tiempo después la siguió la madre de Manolito… “murió el día del Carmen”, como nos dice el narrador.

 “Relato de un emigrante” se los recomiendo, es un libro de Manolo Losa Rocha, un libro que será presentado durante el mes de Galicia en coordinación con el Patronato da Cultura Galega y allí estaremos, para darle un abrazo a este amigo, su autor que no es otro que ese niño de Santiago que con su magia hizo posible volver a encontrarnos con el tema humano de la emigración. Ese libro que está hoy en mi mesa de cabecera y que recomiendo porque entiendo que puede ser un vivo retrato de nuestra propia biografía.

 Toni de Seárez

Audición «Sempre en Galicia»

«Relato de un emigrante… de Santiago de Compostela a Montevideo», nació sin pretensiones, más allá del interés que pudiese despertar entre familiares, algunos amigos y tal vez otros emigrantes que se sintieran identificados, no pensé que podría tener repercusión alguna. Sin embargo, a las pocas semanas de comenzar a circular, la sorpresa fue enorme. Solo una editorial catalana, propiedad de un amigo, se interesó en su publicación pero yo debería solventar el costo. Ante tal situación y el inminente y sorpresivo pedido de algunos ejemplares por parte de la Secretaría Xeral de Emigración, resolví crear sello propio y publicarlo en Montevideo, sin experiencia previa alguna. Lo que más me impactó fue los mails y algunas comunicaciones telefónicas que fui recibiendo, sobre todo de hijos, nietos y de propios emigrantes… con gran carga emotiva, por cierto. Esto tendría repercusión y gran relación con la edición posterior de «Catro historias de emigrantes», tema muy interesante y sorprendente sobre el cual comentaré próximamente. Además de diversas notas personales de diversos intelectuales gallegos, con sorpresa vi que surgían notas, entre otros medios en «La Voz de Galicia» y «El Correo Gallego», una de Peláez, otra de Xosé Neira Vilas, de éste también un mensaje personal. Toni de Seárez, director de la Audición «Sempre en Galicia», le dedicó un editorial el domingo 10 de junio de 2007…

«El bosque de la Condesa»

Antes de comenzar con el comentario prometido sobre «Relato de un emigrante…» me pareció interesante informar que próximamente será publicado por la Editorial Davinci Continental… «El bosque de la Condesa»… y otros cuentos. Se trata de una serie de nueve cuentos, dos de ellos ficción, cuatro ambientados en Galicia, los otros cinco repartidos entre Montevideo, Buenos Aires, interior de Uruguay y Londres. La publicación será en principio solo en idioma gallego, cuando esté en condiciones de hacerlo informaré acerca de su publicación en castellano, así como los títulos de todos.